Khó khăn lớn nhất của chuyển đổi số là thay đổi thói quen. Thách thức lớn nhất của chuyển đổi số là có nhận thức đúng.
Chuyển đổi số có gì không tốt?
Chuyển đổi số – giống như mọi bước tiến lớn trong lịch sử loài người – luôn mang hai mặt đối lập. Công nghệ số là nguồn gốc của những điều tốt đẹp lớn lao, giúp con người kết nối, sáng tạo, và phát triển vượt bậc. Nhưng đồng thời, nó cũng là cội nguồn của nhiều nguy cơ tiềm tàng mà chúng ta có thể chưa lường hết được vào thời điểm hiện tại.
Mặt tích cực của chuyển đổi số là điều không thể phủ nhận: tự động hóa quy trình, nâng cao năng suất, tăng khả năng tiếp cận tri thức và dịch vụ, cũng như thúc đẩy phát triển bền vững trên mọi lĩnh vực.
Tuy nhiên, mặt tối của môi trường số cũng ngày càng rõ rệt:
- Lừa đảo trên không gian mạng với thủ đoạn ngày càng tinh vi, khiến người dùng mất tiền, mất thông tin cá nhân, thậm chí mất cả danh dự.
- Bắt nạt và công kích trên mạng xã hội, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tinh thần, đặc biệt là giới trẻ.
- Sự lan truyền của tư tưởng cực đoan: Các nhóm thù hận, khủng bố có thể dễ dàng sử dụng nền tảng số để truyền bá tư tưởng, tuyển mộ thành viên và tổ chức hành động trái pháp luật.
- Rủi ro về quyền riêng tư và dữ liệu cá nhân, khi nhiều người không ý thức được sự đánh đổi giữa tiện ích và quyền kiểm soát thông tin cá nhân.
Tại sao nói chuyển đổi số là thay đổi kích thước bàn ăn?
Một công ty du lịch lớn tại Mỹ đã khởi xướng một sáng kiến chuyển đổi số độc đáo. Họ lắp đặt hệ thống camera công cộng và cảm biến trong nhà ăn công ty để thu thập dữ liệu hành vi tập thể – một khu vực tưởng như chẳng liên quan gì đến hiệu suất công việc.
Dữ liệu sau đó được phân tích bằng các hệ thống tính toán hiện đại. Kết quả mang lại một phát hiện thú vị: những nhân viên thường xuyên ăn trưa theo nhóm 4 người hoặc 12 người có năng suất làm việc cao hơn so với những người ăn một mình hoặc theo nhóm lớn hơn. Từ đó, công ty quyết định điều chỉnh không gian nhà ăn – chỉ bố trí các bàn dành cho 4 và 12 người, với mục tiêu tối ưu hóa giao tiếp tự nhiên và năng suất làm việc thông qua thiết kế môi trường.
Câu chuyện này cho thấy:
Chuyển đổi số bắt đầu từ công nghệ, nhưng không kết thúc ở đó.
Chuyển đổi số không phải là mua sắm thiết bị đắt tiền hay xây hệ thống IT hoành tráng, mà là khả năng sử dụng dữ liệu để hiểu sâu hơn về hành vi và nhu cầu của con người, từ đó đưa ra những thay đổi mang tính chiến lược.
Cốt lõi của chuyển đổi số là tư duy, nhận thức và sẵn sàng chấp nhận cái mới – vượt ra khỏi khuôn khổ truyền thống.
Vì thế, chuyển đổi số là một cuộc cách mạng về tư duy, thể chế, chính sách và văn hóa, không chỉ là cuộc cách mạng về công nghệ.
